PKOS dünya çapında üreme çağındaki kadınları etkileyen endokrin ve metabolik birsendromdur. PKOS’un etiyolojisinde genetik ve çevresel birçok faktör etkili olmaktadır. Yumurtalıklarda kist oluşumu, androjen ve diğer hormon düzensizlikleri, kıllanma ve enflamasyon gibi çeşitli semptomlarla kendini gösterir Araştırmalar, PKOS’ lu bireylerin sağlıklarını iyileştirmede beslenmenin önemli bir rolü olduğunu savunmaktadır.
Polikistik Over Tedavisinde Beslenme Neden Önemli?
Polikistik over sendromlu bireylerde obezite, sistemik inflamasyon, metabolik sendrom, insülin direnci veya bu kronik durumların bir kombinasyonunun görülme olasılığı daha yüksektir. Bu gibi riskler diyabet, kalp-damar hastalıkları ve diğer hastalıklara zemin hazırlamaktadır.
PKOS’lu bireylerin yarısından fazlasında insulin direnci görülmektedir. İnsülin, hücrelerin kapısını açarak vücudun enerji kaynağı olan glikozun içeri girmesini sağlayan bir anahtar gibidir. Ancak, insülin direnci olan kişilerde bu süreç düzgün işlemez. Sonuç olarak, glikoz hücrelere giremez ve kan dolaşımında birikir. Aynı zamanda yağ hücrelerinde depolanarak diyabet riskini arttırabilir. Fazla salgılanan insülin ile, yumurtalıklarla birlikte kalp damar sistemi de etkilenmektedir. Bununla birlikte aşırı kıllanma (hirsutizm), akne, hiperandrojenizm, gestasyonel diyabet, hipertansiyon, obezite ve gebelik komplikasyonlarında da artış görülmektedir.
PKOS’lu kadınlarda android tip obezite oldukça yaygındır. Bu durumda, bel çevresi ve gövdede kalınlaşma görülür. Android obezite ile hipertansiyon ve dislipidemi gibi kardiyovasküler hastalıkların görülme riski de artar.
Unutmamalıyız ki, polikistik over sendromu olan her kişide bu bulgular görülmez, ancak beslenmenin PKOS üzerinde pozitif etkileri görülür. Bu yüzden, sağlıklı bir beslenme düzenine sahip olmak ve sağlıklı bir kiloda olmak PKOS yönetimine bütüncül yaklaşımda önceliklerimizden biridir.
PKOS tedavisinde mucizevi besin var mıdır, destekleyici besinler nelerdir?
PKOS tedaivisinde herhangi bir besin mucize değildir ancak doğru şekilde uygulanan çeşitli ve renkli beslenme bütünü sizi mucizeye götürebilir.
Akdeniz Diyeti PKOS yönetiminde sıkça tavsiye edilmektedir. Bu diyet, rafine şeker, işlenmiş gıdalar ve doymuş yağlar gibi inflamasyonu tetikleyen unsurları en aza indirirken; sağlıklı yağlar, lif açısından zengin tam tahıllar ve antioksidanlarla dolu sebze-meyveleri ön planda tutar. Ayrıca bu tip beslenme geniş bir beslenme yelpazesi sunduğundan ve kişinin hayat tarzına rahatça entegre edilebildiğinden, kısa süreli bir çözüm olmak yerine, sürdürülebilir bir beslenme şekli olarak görülmektedir.
Doğru ve dengeli besin seçimleri, kilo yönetimini kolaylaştırıp PCOS semptomlarının hafiflemesine yardımcı olabilir. İşte PCOS dostu beslenmenin temel bileşenleri:
- Fırında veya ızgarada pişirilmiş somon gibi omega-3 bakımından zengin balıklar
- Tereyağı veya margarin yerine zeytinyağı
- Her gün kırmızı et yemek yerine fasulye ve diğer protein açısından zengin baklagiller
- Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, lahana, marul vb.), mantar, biber, brokoli, karnabahar, bezelye, kereviz gibi nişastalı olmayan sebzeler
- Karabuğday, keten tohumu, bulgur, tam tahıllar, tam tahıllardan yapılan ekmek ve ekmek ürünleri: kan şekerindeki ani yükselişleri önlemelerine yardımcı olacaktır.
- Meyveler: içerdiği lif içeriğiyle tok hissetmenize ve sindiriminize yardımcı olur, şekerlerin kan dolaşımına emilimini yavaşlatır.
- Bol su.
Öte yandan, bazı besinler enflamasyonu artırarak ve insülin direncini kötüleştirerek PCOS semptomlarını tetikleyebilir. Bu nedenle aşağıdaki yiyeceklerin tüketimini sınırlamak faydalı olabilir:
- Kızarmış yiyecekler (Patates kızartması, patates cipsi, mısır cipsi ve kızarmış tavuk veya balık).
- Tereyağı veya margarin gibi doymuş yağlar.
- İşlenmiş et tüketimi.
- İşlenmiş atıştırmalıklar, kekler, kurabiyeler, şekerler ve turtalar.
- Şeker oranı yüksek hazırlanmış tahıllar.
- Gazlı içecekler, şekerli içecekler.
- Alkollü içecekler.
- Rafine un, beyaz ekmek.
- Beyaz pirinç.
PKOS’ta bağırsak geçirgenliği nedir?
İnsülin direnci ve inflamasyon durumuna neden olan etmenler arasında son zamanlarda bağırsak geçirgenliğindeki artış ve mikrobiyotadaki bozulmadan kaynaklandığı üzerinde durulmaktadır. Polikistik over sendromu olan kadınlarda da mikrobiyotada değişim olduğu ve bağırsak geçirgenliğinin arttığı, çalışmalar tarafından gösterilmiştir.
Eğer bağırsak geçirgenliğine dair belirtileriniz varsa (şişkinlik, gaz, kramplar, gıda hassasiyetleri, eklem ağrıları, deri döküntüleri gibi) gastroenterolog ve bu alanda uzman bir diyetisyenden destek almanızda fayda var.
PKOS tedavisinde kullanılabilecek destek takviyeleri nelerdir?
Bilimsel araştırmalar, bazı besin takviyelerinin ve vitaminlerin PKOS semptomlarını hafifletebileceğini, metabolik sağlığı iyileştirebileceğini ve tedavi sürecine destek olabileceğini göstermektedir. Ancak her bireyin ihtiyacı farklıdır ve takviyelerin etkileri kişiye göre değişebilir. İşte PKOS yönetiminde öne çıkan bazı takviyeler:
İnositol
Özellikle myo-inositol formunun, PKOS’ta yaygın görülen insülin direncini ve hormonal dengesizlikleriiyileştirebileceği düşünülmektedir. Aynı zamanda yumurtalıkfonksiyonlarını destekleyerek adet düzenini iyileştirme, doğurganlığı artırma ve kolesterolseviyelerini dengeleme gibi faydaları olabileceği belirtilmektedir.
Alfa Lipoik Asit (ALA)
Güçlü bir antioksidan olan ALA, enflamasyonu azaltarak ve glikoz metabolizmasını düzenleyerek insülin duyarlılığını artırmada yardımcı olabilir. Yapılan çalışmalar, ALA ve inositol kombinasyonunun insülin direncini azaltmada etkili olduğunu göstermektedir.
D vitamini
Araştırmalar, PKOS’lu kadınlarda D vitamini desteğinin adet düzenini iyileştirdiğini (3 aylık kullanım sonrası optimal kan değerine ulaşması ile) gösterirken, aynı zamanda üremeye yardımcı tedavi sırasında doğurganlığı ve gebelik oranlarını da iyileştirdiği gösterilmiştir. Aynı zamanda D vitamini desteğinin ruh halini iyileştirerek depresyon olasılığını azalttığı gösterilmiştir.
B vitamin kompleksi
Özellikle B12 ve folat, PKOS’lu bireylerde insülin direnci tedavisinde destek oldukları bilinmektedir. B6 vitamini, serotonin ve dopamin üretimini destekleyerek ruh halini iyileştirmede etkili olduğu görülmüştür. B12 vitamininin de ruh hali düzenlemesinde, yardımcı olduğu düşünülmektedir. Bu vitamin serotoninin sentezlenmesinde ve metabolize edilmesinde önemli bir rol oynar.
Omega – 3
PKOS’lu bireyler üzerinde yapılan meta-analizlerde omega-3 yağ asitlerinin insülin rezistansını azalttığı, yüksek kolesterol seviyelerini düzenlediği ve inflamasyonu azalttığıgösterilmiştir. Düzenli omega-3 tüketimi, PKOS’ta yaygın olan metabolik dengesizlikleri yönetmeye ve hormonları dengelemeye yardımcı olabilir.
Magnezyum
Magnezyum, glikoz metabolizmasını düzenleyen enzimlerin kofaktörüdür ve PKOS’lubireylerde düşük magnezyum seviyeleri, insülin direnci ve kardiyovasküler hastalık riskini artırabilir. Besinler yoluyla magnezyum alımını artırmak (ıspanak, badem, kaju, kabak çekirdeği, tam tahıllar gibi) veya doktor önerisiyle takviye kullanmak faydalı olabilir.
Magnezyumun farklı formları farklı ihtiyaçlara yönelik destek sağlayabilir:
- Magnezyum sitrat: Kas ağrıları ve kramplara iyi gelebilir, ayrıca kabızlık sorunlarında destekleyici olabilir.
- Magnezyum malat: Enerji üretimine destek istendiğinde, Kronik yorgunluk, kas ağrıları ve insülin direncinde etkili olabilir.
- Magnezyum Glisanat: Uyku problemleri, anksiyete, adet sancıları ve migren üzerindeolumlu etkiler gösterebilir.
- Magnezyum L-treonat: Hafıza ve bilişsel fonksiyonları destekler. Uyku bozukluklarında faydalıdır. Depresif durum, hafıza kayıpları, stres ve anksiyete yönetiminde de faydalı olabilir.
- Magnezyum emilimini artırmak için yemekten 2 saat sonra alınması önerilmektedir.
Berberin
Berberin bitkilerden elde edilen bir alkaloiddir ve birçok bitkide doğal olarak bulunan bir bileşiktir. En yaygın kaynakları arasında hindistan cevizi, sarımsak, çoban çantası, altınmühür, mahonia ve çin zerdeçalı yer almaktadır. Araştırmalar, insulin duyarlılığını arttırma ve kan şekerinin düzenleme açışından faydali olabileceğini öne sürmektedir. Aynı zamanda iştah metabolizması üzerine de etkisi bilinmektedir.
PKOS tedavisinde kullanılan destek takviyeleri, bilimsel araştırmalar ışığında olumlu sonuçlar göstermiş olsa da, her bireyin sağlık durumu farklıdır ve bu takviyelerin kullanımıuzman önerisiyle belirlenmelidir. Özellikle düzenli ilaç kullanan kişiler, olası yan etkilerden kaçınmak için doktorlarına danışarak bu takviyeleri değerlendirmelidir.
PKOS tedavisinde unutmamamız gereken temel unsurlar nelerdir?
Polikistik Over Sendromu (PKOS), yalnızca hormonal dengesizliklerden ibaret değildir; metabolik ve enflamatuvar faktörler de süreci etkileyebilir. Bu nedenle tedavi sürecinde çok yönlü bir yaklaşım benimsemek faydalı olabilmektedir.
Size PKOS teşhisi konması, sağlığınızın kötü olacağı anlamına gelmez. Sorumluluğu üstlenmek, semptomları en aza indirmek ve kendinizi sağlıklı tutmak için yapabileceğiniz çok şey var.
PKOS semptomlarını kontrol etmek, kronik hastalık geliştirme riskinizi azaltmak ve uzun vadeli sağlıklı bir yaşam sürmek için sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite ve sağlıklı bir uyku düzeni çok önemlidir. Stres yönetimi de sürecin olmazsa olmazıdır.
PKOS semptomları kişiden kişiye farklılık gösterir. Aynı zamanda kişilerin süreçten beklentileri de farklıdır. Bu nedenle uzman desteğiyle kişiye özel çözümlerin değerlendirilmesi ve düzenli tıbbi takip çok önemlidir.
Kontrolü eline al, kişiye özel çözümler ile #KendininEnİyisi ol!
